محصولات دانشگاه ها و پارک های علمی چقدر به بلوغ فناورانه رسیده اند
کوتاه کننده لینک: کوتاه کننده لینک: یک محصول فناورانه برای رسیدن به تولید صنعتی مراحل مختلفی را طی می کند؛ در این گزارش برخی محصولات فناورانه توسعه یافته در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری کشور را بررسی کردیم.
به گزارش کوتاه کننده لینک به نقل از مهر، در راه توسعه و تجاری سازی یک تکنولوژی، از لحظه ایجاد یک ایده اولیه تا تبدیل شدن این ایده به یک محصول صنعتی، مراحل مختلفی وجود دارد. این مراحل با معیاری به نام «سطوح آمادگی فناوری» یا TRL شناخته می شوند که ابزاری برای سنجش میزان بلوغ یک تکنولوژی در هر مرحله از پروسه توسعه است.
سطوح آمادگی فناوری نخستین باز توسط ناسا در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافت و در دهه ۱۹۸۰ بصورت رسمی معرفی گردید. هدف ناسا ایجاد روشی استاندارد جهت بررسی میزان آمادگی فناوری های پیچیده بود. این ابزار کمک می کرد تا فناوری ها از مراحل تحقیقاتی و مفهومی به نمونه های عملیاتی و قابل اعتماد در ماموریت های فضایی ارتقا یابند. بعد از موفقیت ناسا در استفاده از این چارچوب، سایر صنایع و سازمان های نیز از این مفهوم برای ارزیابی و مدیریت پروژه های فناورانه در عرصه های مختلف مانند دفاعی، انرژی، بهداشت و صنعت استفاده کردند. امروزه این چارچوب به عنوان یک یک ابزار استاندارد در خیلی از صنایع و سازمان های تحقیقاتی در سرتاسر جهان شمرده می شود.
سطح آمادگی فناوری از مرحله یک تا ۹ تقسیم بندی می شود و این شیوه تقسیم بندی می تواند هم برای توسعه دهندگان فناوری و هم سیاست گذاران و سرمایه گذاران در یک تکنولوژی کمک کننده باشد. توسعه دهندگان می توانند با ارزیابی دقیق سطح فناوری خود درک بهتری از مسیر پیشرفت خود داشته باشند، سیاست گذاران و سرمایه گذاران نیز می توانند با بهره گیری از این ابزار برای تصمیم گیری های خود در مورد میزان ریسک و پتانسیل یک محصول بهره گیرند و حمایت های مالی و قانونی خودرا برای محصولاتی که در سطوح بالاتر فناوری قرار دارند، اختصاص دهند یا این که فناوری های نوظهوری که در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند را تشویق و حمایت کنند.
در روزهای آخر آذرماه، بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار در نمایشگاه بین المللی تهران اجرا شد. این نمایشگاه که بصورت سالانه برگزار می شود، به صورتی نمایان گر کارهای دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری مختلف در سراسر کشور است. همین مساله بهانه ای شد برای اینکه بررسی نماییم دستاوردهای فناورانه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و پارک ها در چه سطحی از آمادگی فناورانه قرار دارند.
در این نمایشگاه یک موفقیت از پارک علم و فناوری یزد با سطوح آمادگی فناوری ۹ ارائه شده بود. سطح آمادگی فناوری ۹ به مدلول اثبات کامل عملکرد و آمادگی آن فناوری جهت استفاده عملیاتی آنست.
بیشتر فناوری های رونمایی شده در نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۸ ارائه شده بودند. از بین ۳۵ موفقیت رونمایی شده، ۱۳ موفقیت در سطح آمادگی فناوری ۸ قرار داشتند. TRL۸ به مدلول آنست که محصول به تولید نهایی رسیده و سیستم در وضعیت عملیاتی مورد آزمایش قرار گرفته است.
یکی از فناوری های رونمایی شده در این نمایشگاه «تعاملات و پیکره دستگاه بتن پاش T267» بود که توسط محققان دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران طراحی شده بود.
این دستگاه برای بتن پاشی بخش معدن، تعمیر سازه برای پل ها، تونل ها، پارکینگ ها رمپ ها، تیرها، اسکله ها لوله های، فاضلاب و سدها استفاده می شود. بتن پاشی بلا فاصله پس از حفاری های زیرزمینی از هوازدگی و ریزش جلوگیری می کند. هوای فشرده و مصالح سیمان و ماسه سبب آلودگی شدید شده و حل این مشکل بسیار حائز اهمیت می باشد. در این دستگاه مشکل آلودگی هوای محیط فعالیت دستگاه تا حدود قابل توجهی رفع شده است.
طراحان این دستگاه اشاره میکنند که این محصول نسبت به مشابه خارجی نیاز به فضای کمتر برای خدمات بیشتر دارد، نکات عملکردی در آن بهتر رعایت شده است. همین طور ارگونومی و زیبایی شناسی همچون مزایای این دستگاه نسبت به مشابه خارجی آنست و می تواند مزیت رقابتی خوبی برای تولیدکننده فراهم آورد.
آشکارساز شعله مادون قرمز و ماوراءبنفش یکی دیگر از فناوری های ارائه شده در بیست و پنجمین نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن بازار بود که ازطریق یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری بوشهر در سطح آمادگی فناوری ۸ ارائه شده بود.
این آشکارساز در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و برق به کار می آید. آشکارساز شعله یا «فلیم دتکتور» (flame detector) می تواند وجود شعله و آتش را کشف کرده و نسبت به آن پاسخ مناسب دهد. پاسخ به شعله کشف شده بستگی به سیستم طراحی شده دارد و می تواند شامل اعلام خطر (آلارم)، غیرفعال سازی خط سوخت؛ مانند پروپان و گاز طبیعی و فعال سازی سیستم اطفای آتش سوزی باشد. این آشکارساز قابلیت عملکرد در وضعیت سخت محیطی را دارد و به صورتی طراحی می شود که بصورت مستقیم به سیستم های کنترلی و اخطار یا سیستم اطفای آتش سوزی اتوماتیک متصل شود.
دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی، نیز یکی دیگر محصولات ارائه شده در این نمایشگاه با سطح آمادگی فناوری ۸ بود. این دستگاه ازطریق یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران توسعه یافته و در صنایع نفت و گاز، صنایع فلزی، سیمان و انرژی، داروسازی، خودروسازی، آب و فاضلاب، صنایع غذایی، ساختمان و کاشی سازی به کار می آید.
یکی از دلیلهای توسعه این دستگاه این است که موتورهای الکتریکی القایی سه فاز قیمت بالایی دارند. با افزایش ولتاژ کاری موتور، موتورهای MV قیمت آنها نیز بیشتر می شود. از جانب دیگر به طور معمول موتورهای الکتریکی قسمتی از زنجیره یک پروسه هستند. بدین سبب با خروج موتور از مدار، بخشی یا تمام پروسه با مشکل رو به رو خواهد شد که در این موارد هر ساعت توقف پروسه هزینه گزافی را به مجموعه تحمیل می کند و گاهی نیز خروج موتور از مدار سبب می شود تمام یا قسمتی از محصول تولید شده به دورریز تبدیل گردد.
با استفاده از دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی ارزیابی شدت عیوب، تحلیل ارتعاش موتورهای الکتریکی پایش ارتعاش موتورهای الکتریکی و تشخیص انواع خطا برمبنای طیف سنجی حوزه فرکانس را بصورت خودکار به انجام می رسد و از لطمه ها جلوگیری می شود.
یکی از شرکت های دانش بنیان بجنورد در غرفه دانشگاه بجنورد دستگاه پایش و کنترل بهینه مشعل توسط تکنولوژی یون های شعله را ارائه کرده بود. این محصول که در سطح آمادگی فناوری ۸ قرار داشت، توانایی آنرا دارد با اندازه گیری غلظت یون های شعله، راندمان مشعل های گازسوز را افزایش داده و آلایندگی آنرا کنترل کند.
کنترلر مشعل از اجزای حیاتی در سیستم حرارت مرکزی است که وظیفه کنترل و نظارت بر عملکرد مشعل را بر عهده دارد بهره برداری از مشعل های صنعتی به ویژه در موتورخانه ها با چالش های فنی مختلفی روبروست. این چالش ها شامل مواردی نظیر نیاز به کنترل دقیق و مداوم برای اطمینان از احتراق صحیح ایمنی کارکرد و حفظ راندمان عملکرد مشعل می شوند.
همچنین ارتباط مستقیم و آنلاین با سیستم های کنترلی برای تشخیص وضعیت عملکرد مشعل و امکان اطلاع و صدور دستور فوری در صورت بروز خطا یک نیاز ضرورت دارد. هدف اصلی این فناوری بر طرف کردن چالشهای فوق می باشد. این دستگاه دارای حسگرهای چندگانه برای ارزیابی کیفیت هوای محیط موتورخانه تشخیص وضعیت بهینه مشعل کنترل دما کنترل سطح آب و فشار دیگ و ارتباط آنلاین با کاربر بوسیله سیمکارت تلفن هم راه است.
دستاوردهایی که عملکرد آنها اثبات شده است
۶ موفقیت ارائه شده در نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۷ قرار داشتند. منظور از سطح آمادگی فناوری ۷ این است که عملکرد نمونه اولیه آن محصول در محیط واقعی به اثبات رسیده است.
محصول دیگر رونمایی شده در این نمایشگاه، «میکروکره شیشه ۹۰ Y» بود. این محصول نخستین میکرو کره رادیواکتیو است که مجوز FDA را کسب کرده و به صورت تجاری دردسترس است. این محصول از پایدارترین میکرو کره های رادیواکتیو بوده که در درمان تومورهای کبدی استفاده و الان بصورت تجاری تنها ازطریق یک شرکت کانادایی تولید می شود. این محصول برای نخستین بار در کشور در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای تولید شده و الان در مراحل بالینی برای گرفتن تایید نهایی و اقدام جهت ارسال به بازار هدف قرار دارد.
دستگاه سلامت سنج گیاه AgtoGuage محصولی است که در یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری تحصیلات تکمیلی زنجان در سطح آمادگی فناوری ۷ ارائه شده است. این دستگاه در باغداری و گلخانه ها کاربرد دارد و ابزاری برای اندازه گیری فاکتورهای پوشش گیاهی شامل عوامل ضروری برای ارزیابی سلامت، رشد و سطح گیاه است. این دستگاه توانایی اندازه گیری نور بازتابی از برگ و تعیین دقیق فاکتورهای مختلف گیاهی را دارد.
دستاوردهایی که نمونه کاملی از آنها تولید شده است
۱۰ موفقیت رونمایی شده در این نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار داشتند. سطح آمادگی فناوری ۶ به این معناست که نمونه اولیه تولید شده از این فنآوری ها در محیط مشابه محیط واقعی آزمایش شده است.
کیت سنجش آلکالین فسفاتاز در شیر (Namliphos) محصولی است که ازطریق یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری آذربایجان غربی ارائه شده بود. این کیت سنجش که در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار دارد، این امکان را فراهم می آورد تا آزمایش سریع و کیفی پایش صحت پاستوریزاسیون شیر و سایر محصولات لبنی با بهره گیری از آلکالین فسفاتاز بدون نیاز به ابزار تخصصی و انکوباسیون صورت گیرد. این کیت یک آزمون فسفاتاز قلیایی سریع برای تشخیص فسفاتاز قلیایی در شیر گاو، گوسفند و بز، پنیر، پنیر مایع، خامه و کره است که امکان شناسایی شیر خام از شیر پاستوریزه و همین طور قابلیت تشخیص صحت عملیات HTST موثر در شیر و محصولات مرتبط را بصورت کیفی با تفسیر رنگ فراهم می آورد.
دانشگاه ارومیه نیز فیلتر غبار اینرسیال را با سطح آمادگی فناوری ۶ در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار ارائه کرده بود. این فیلتر کننده هوا که به آن جدا کننده های اینرسی نیز می گویند قابلیت خود تمیزشوندگی دارد.
همچنین با جدا شدن شن و سایر ذرات معلق و گرد و غبار از جریان ورودی یا خروجی هوا در یک مجرای مناسب جمع آوری می شوند. در حقیقت اگر جریان هوای ورودی به کانال ها، درب و پنجره و منافذ هوایی حاوی ذرات غبار شود، ذرات در معرض نیروی اینرسی قرار می گیرند و موجب می شود جهت حرکتی را دنبال کنند که تفاوت انرژی جنبشی ذرات با جرم های مختلف به جدا شدن ذرات معلق از جریان هوا کمک نماید.
از این فیلتر می توان در پست های توزیع زمینی برق جاده ای و شهری صنایع و معادن مرغداری ها و سالن های بزرگ استفاده کرد.
نمونه مهندسی مدیریت یکپارچه الکتروموتورها توسط یکی از شرکت های دانش بنیان در پارک علم و فناوری استان هرمزگان تولید شده است. این محصول نیز در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار دارد.
این محصول برای کنترل و حفاظت پیشرفته الکتروموتورهای فشار ضعیف در مقابل خطاهای جریانی و تنش های دمایی طراحی شده است. این سیستم نمونه برداری از جریان های الکتروموتور و حذف نویزهای فرکانس بالا تحلیل و بررسی سیگنال را بصورت هارمونیکی انجام می دهد و با استخراج مولفه اصلی و همین طور محاسبات مقادیر موثر جریان تا هارمونیک نوزدهم الگوریتم های حفاظتی و مانیتورینگ را پیاده سازی می کند.
این سیستم بصورت Real time طراحی شده است که رویدادهای خطا و همین طور سیگنال های خطا را ذخیره می کند ارتباطات با رله بوسیله نرم افزار اختصاصی و صفحه نمایشگر ممکن است. همین طور جهت ارتباط با سیستم های کنترلی ارتباط «مدباس» درنظر گرفته شده است.
تابلو سازها، صنایع نفتی صنایع فولاد صنایع سیمان آب و فاضلاب صنایع کشاورزی حوزه هایی هستند که می توانند از این محصول بهره گیرند
دستاوردهایی در سطح نمونه اولیه کارآمد
سه مورد از دستاوردها همچون «دستگاه اندازه گیری و ثبت داده های حرارت و روشنایی در ساختمان»، «سنتز سوپر جاذب بر پایه آکریلات با آغازگر فراصوت» و «داخلی سازی و بومی سازی حسگر سنجش زاویه» در سطح آمادگی فناوری ۵ قرار داشتند؛ یعنی نمونه اولیه این فناوری ها در محیط شبیه سازی شده مورد آزمایش قرار گرفته اند.
یک موفقیت از دانشگاه تهران با عنوان «پلتفرم هوشمند مسیریابی لجستیک و توزیع بار» که در عرصه هوش مصنوعی ارائه شده بود، در سطح آمادگی فناوری ۴ قرار داشت. به این معنا که این محصول بصورت نمونه آزمایشگاهی توسعه یافته است.
پلتفرم هوشمند مسیریابی لجستیکی و توزیع بار که توسط دانشگاه تهران در بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار ارائه شد، علاوه بر کاهش هزینه های لجستیکی، میزان تردد خودرو ها، ترافیک شهری و آلودگی هوا را کاهش داده و رضایت مشتریان را بیشتر می کند. همین طور با تحلیل کلان داده ها و درنظر گرفتن شرایط ترافیکی، جوی و اولویت های تحویل، بهترین مسیرها و زمان بندی ها را برای ارسال کالاها تعیین می کند.
این فناوری بطورکامل بومی و متناسب با زیرساخت ها و نیازهای لجستیکی ایران طراحی شده است. بگفته طراحان آن علاوه بر مدیریت ناوگان، ظرفیت سازمان ها را برای مواجهه با چالش های لجستیکی داخلی و بین المللی می افزاید.
به گزارش کوتاه کننده لینک به نقل از مهر، بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار روز جمعه ۲۳ آذرماه با حضور مسعود پزشکیان؛ رییس جمهور راه اندازی شد و تا ۲۶ آذرماه ادامه یافت. در این نمایشگاه از ۳۵ موفقیت فناورانه دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری بطور رسمی رونمایی گردید که از بین آنها، ۱۵ موفقیت در روز افتتاحیه نمایشگاه با حضور رییس جمهور رونمایی شدند. در میان این ۳۵ موفقیت رونمایی شده در غرفه ویژه نمایشگاه، ۱۴ مورد از دستاوردهای پارک های علم و فناوری بودند. ۱۲ مورد از آنها مربوط به دستاوردهای دانشگاه ها، ۶ مورد موفقیت پژوهشگاه ها و ۳ مورد از دستاوردهای مراکز رشد و نوآوری بودند.
در این نمایشگاه بازیگران مختلف حوزه علم، فناوری و نوآوری همچون ۳۱ دانشگاه، ۳۰ پارک علم و تکنولوژِی، ۲۴ پژوهشگاه و ۱۳ سازمان و نهاد دیگر حضور داشتند؛ ولی علیرغم تاکید معاون پژوهشی وزارت علوم و رییس ستاد ملی هفته پژوهش از ماه ها پیش از برگزاری نمایشگاه بر مشارکت همه دانشگاه ها خصوصاً دانشگاه های بزرگ در نمایشگاه های دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار، برخی دانشگاه های بزرگ همچون دانشگاه شریف، خواجه نصیرالدین طوسی و فردوسی مشهد و همین طور سازمان های فناورانه بزرگ کشور همچون سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران در این نمایشگاه حضور نیافته بودند.
با وجود اینکه هفته پژوهش رویدادی ملی است و نیاز است که در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار از دستگاه های مختلف حضور داشته باشد ولی برخی نهادها مانند وزارت بهداشت در این نمایشگاه مشارکت حداقلی داشتند. همین مساله سبب می شود که نتوان قضاوت درست و کاملی در مورد وضعیت دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری کشور داشت.
برای اینکه سیاست گذاران حوزه علم و فناوری و همین طور سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی بتوانند پایش درستی از وضعیت ایده ها و محصولات فناورانه در مراکز پژوهشی و فناوری کشور داشته باشند، نیاز است نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار با مشارکت حداکثری تمامی بازیگران و ذی نفعان این حوزه اجرا شود. همین طور دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و فناوری با ارائه هر چه بهتر محصولات، توجه سیاست گذاران و سرمایه گذاران را بر پروژه های فناورانه خود جلب کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان gph در مورد این مطلب